Thomas van der Es (links op de foto) houdt van de dynamiek en uitgestrektheid van de Biesbosch

Door Erik de Bruin.

De Biesbosch was al bekend gebied toen hij nog klein was. ,,Ik stak regelmatig de rivier over om vogels te bekijken. Samen met mijn ouders. Zij hebben mijn zus en ik de liefde voor de natuur bijgebracht.” Zowel vader als moeder Van der Es geeft les op een basisschool. ,,Dat ik ook iets met onderwijs en kennisoverdracht zou doen, heeft altijd door mijn hoofd gespookt.

Ik wilde wel echt in de natuur actief zijn en daar niet alleen in een klaslokaal over vertellen. Wat ik nu doe is precies wat ik altijd heb geambieerd en dan ook nog in de Biesbosch, één van de mooiste nationale parken in Nederland. Vanwege haar dynamiek en uitgestrektheid. Er zijn weinig andere natuurgebieden in ons land waar ik ook als boswachter zou willen werken.”

Natuurontwikkeling

De surveillancetocht begint om tien uur ‘s morgens in de Oversteeg, een jachthaven midden in de Brabantse Biesbosch. Enkele kilometers hiervandaan verrijst in 2015 een gloednieuw Biesboschmuseum, dat midden op een eiland wordt gebouwd en door middel van twee bruggen van elk ongeveer tachtig meter lang is verbonden met het vaste land. Dat levert niet alleen een fraai beeld op, maar het illustreert ook de natuurontwikkeling die de afgelopen twee decennia tot stand is gebracht in het waterrijke park.

Om ruimte voor de rivier te creëren zijn dijken doorgestoken waardoor vroegere landbouwpolders onder water liepen en veranderden in stiltegebieden. ,,Veiligheid was leidend in dit verhaal (midden jaren negentig dreigde onder andere Boven-Hardinxveld overstroomd te worden, red.), maar door er mooie natuur van te maken, werd een dubbelslag geslagen. De Biesbosch is inmiddels 7500 hectare groot en groeit nog steeds.”

Onverwachte diersoorten

Jacques pakt zijn verrekijker. Hij heeft een bruine kiekendief gespot. ,,Momenteel zijn er 30 tot 35 paartjes. Het is één van onze taken om dat zo goed mogelijk waar te nemen. Het aantal diersoorten is de thermometer van de natuur. Dankzij de natuurontwikkeling is het aantal verschillende soorten toegenomen. Voor ons als boswachters is het fantastisch als er onverwacht een dier opduikt dat hier nooit eerder heeft geleefd. Denk aan de boommarter.” Het meest tot de verbeelding spreekt de zeearend.

We bevinden ons na ruim een kwartier varen in het territorium van één van de twee paren. De jongen hebben het nest verlaten, maar groeien nog wel op onder de vleugels van hun ouders. Het andere gezin (ook met twee jongen) heeft zich in de Dordtse Biesbosch genesteld. Thomas legt uit dat het opmerkelijk is dat ze hier nog rondvliegen: ,,Meestal gaan ze op zoek naar plekken waar het heel rustig is. Dat geldt voor de hele Biebosch in de winter, maar zeker niet in dit jaargetijde. Bij de Rietplaat zie je veel recreanten. Toch is dat kennelijk geen reden om bijvoorbeeld een stiltegebied op te zoeken.”

(Vakantie)huisje

Thomas woonde vier jaar lang bij zo’n gebied. In een arbeidershuisje dat vroeger eigendom was van een waterwinningbedrijf. Op ongeveer twintig minuten rijden van de bewoonde wereld. ,,Eerst een jaar alleen en daarna drie jaar met mijn vriendin. Het enige nadeel was dat je vlakbij het water – waar in de zomer veel bootjes aanmeerden – in een glazen bol leefde en het lastig was om afstand te nemen van je werk. Als het aan ons had gelegen, hadden we daar nog steeds gewoond.

Dat kon helaas niet omdat het huisje niet van mijn werkgever Staatsbosbeheer was, maar van een aannemer, die er een vakantiewoning van wilde maken.” Als we de oever betreden om van dichtbij een kijkje te nemen, blijkt dat daar nog niet veel of beter gezegd niets van terecht is gekomen. Zonde want het uitzicht is aan beide kanten adembenemend. Met name aan de noordelijke zijde waar vroeger niet was veel te zien. Behalve dan landbouwgrond waar aardappelen en andere groenten werden geteeld. Nu vliegen er onder andere zilverreigers en lepelaars, die voorheen de Biesbosch meden. Jacques en Thomas pakken hun verrekijker en zijn even niet aanspreekbaar.

Hun fascinatie voor de natuur spreekt boekdelen. ,,Als je dit werk uitoefent, moet je groene vingers hebben”, zegt Jacques. ,,Natuurlijk werken we ook binnen (veel meer dan mensen denken), maar je wilt zoveel mogelijk buiten zijn. Met je voeten in de modder. Ervaren hoe mooi en groots het is.” Ze ontdekken een ijsvogel. ,,Daar in de verte, recht voor je.” De leek die met hen meevaart, is al te laat.

‘Balans bewaken’

Thomas woonde aan het Gat van de Noorderklip, een brede kreek die de omvang heeft van een rivier. Als ze weer in de richting van de jachthaven varen, merken ze een visser op die de buitenboordmotor iets te hard laat draaien. De man uit Hedel, een dorp in Gelderland, krijgt een waarschuwing. ,,Als blijkt dat u al eens een waarschuwing heeft gehad, sturen we proces-verbaal op.” Hij heeft er vrede mee.

Dat de vis niet wil happen op deze zonnige dag baart hem meer zorgen. Alhoewel, ook daar haalt hij zijn schouders over op. Een vader en zoon die er ook met een vissersbootje op uit zijn en zich niet aan de snelheidslimiet houden van negen kilometer per uur, reageren geïrriteerder. ,,Lagen jullie nu op de loer? Van de politie zou ik dat nog enigszins begrijpen, maar van Staatsbosbeheer!?” ,,Die mensen in de kano waren op zoek naar de boerderijcamping op de Vischplaat en daarom lagen we even stil. Om hen de weg te wijzen.

We lagen dus niet op de loer”, reageert Thomas kalm. ,,U krijgt ook geen boete, maar een waarschuwing. We zijn bevoegd om als Buitengewone Opsporingsambtenaren te handhaven en dat wordt ook van ons verwacht.” ,,Het hoort simpelweg bij ons werk”, zegt Jacques als ze hun weg over het water vervolgen. Thomas: ,,Ik zou nu ook liever bij een ijsvogelnest zitten wachten, maar in deze tijd wordt er veel gevaren in de Biesbosch. Dat is prima want we willen juist dat het park toegankelijk is en dat iedereen van de stilte en de flora en fauna kan genieten, maar er moet wel een goede balans zijn tussen natuur en recreatie. Wij zijn er om die balans in de gaten te houden. Het is ons terrein.”

‘Rol van gastheer’

,,Op een dag als deze is het over het algemeen flink aanpoten. Het is dan erg druk op de strandjes. Nu overigens nog niet, maar vanmiddag wel.” Na drie uur zit de rondleiding door ‘wat maar een heel klein deel van het gebied is’, erop. Radio 1 en een presentatrice van de Vlaamse televisiezender VRT klommen afgelopen week ook in de boot.

Thomas vindt de aandacht voor het nationaal park alleen maar leuk. ,,We vervullen graag de rol van gastheer. Voorlichting en kennisoverdracht is een belangrijk deel van ons werk. Jacques en ik zijn de gebiedsexperts. Zo lichten we ook regelmatig de vrijwilligers in zodat ze tijdens hun rondleidingen uitgebreid kunnen vertellen over hoe bijvoorbeeld bepaalde diersoorten zich ontwikkelen. Ik word elke maandag gebeld door Radio Rijnmond om de luisteraar bij te praten over actuele gebeurtenissen in de Biesbosch. Ik vind dat hartstikke leuk en zij kennelijk ook want er zijn al zeventig afleveringen geweest.”

Belangstellenden kunnen de werkzaamheden van de jonge boswachter dagelijks volgen en krijgen daarbij een goed beeld van Nationaal Park De Biesbosch. Letterlijk want hij laat op Twitter regelmatig foto’s zien. Zijn account is @ThomasvanderEs. Zijn collega Jacques van der Neut heeft een blog. Zie www.boswachtervanderneut.nl.

Bron: Erik de Bruin.