Toespraak burgemeester Dirk van der Borg: 'Herdenken is meeleven
SLIEDRECHT - Burgemeester Dirk van der Borg hield maandagavond de volgende toespraak: 'Vandaag is het 4 mei. Een dag van herdenken. Persoonlijk vind ik dit een dag van grote waarde. Dat zal - naar ik hoop - ook voor u gelden. Immers de waarden van onze democratische rechtsstaat vragen om onderhoud. Waarden als vrijheid, solidariteit en gerechtigheid. Daar past herdenken bij. Herdenken is meeleven.
We staan dit jaar stil bij 75 jaar bevrijding van onderdrukking en bezetting en bij 75 jaar leven in vrijheid. We hadden het ons zo anders voorgesteld. Heel veel programma’s zijn er gemaakt om te herdenken en onze vrijheid te vieren. In Sliedrecht lagen ook deze programma’s klaar.
Dodenherdenking 2020 heeft echter een heel andere lading gekregen. We hebben te maken met één van de grootste crises na de Tweede Wereldoorlog. Corona grijpt om zich heen, maakt mensen ziek en ontneemt hen zelfs het leven. De afgelopen weken hebben diverse Sliedrechters dierbaren zien ontvallen; familieleden, vrienden. Dat grijpt diep in, daarom kan een dag als vandaag wellicht meer impact hebben dan ooit. Leeft u mee?
Ons eigen Sliedrecht kent zijn oorlogsslachtoffers. Er waren acht dodelijke slachtoffers in het dorp tijdens een bombardement op 8 juli 1940, onder wie Annie Boer in de leeftijd van zes jaar. Een enkel jaar later, in september 1942 werd ons dorp opnieuw zwaar getroffen: vier Joodse families werden opgepakt en weggevoerd. Via Rotterdam en Westerbork kwamen zij uiteindelijk in vernietigingskamp Auschwitz terecht. Vrijwel direct na aankomst in dat kamp, op 5 februari 1943, zijn zij allemaal om het leven gebracht.
Op het monument, waarbij we een krans leggen staan verder de namen van de in Indonesië omgekomen militairen. Later dit jaar hopen we een monument te onthullen over de Merwedegijzelaars. Allemaal opdat wij niet vergeten. Leeft u mee?
Dodenherdenking zet ons stil bij iets anders. Golda Meir, premier van Israël tussen 1969 en 1974, deed een mooie en treffende uitspraak: ‘Nog belangrijker dan een oorlog te winnen is het om helemaal geen oorlog te hebben.’ Geen oorlog hebben betekent vrede. Kinderen kunnen dat makkelijk onthouden. Vrede begint met een V, het woord vrijheid doet dat ook. Vrede en vrijheid horen bij elkaar, net zoals een boom en bladeren bij elkaar horen. Anno 2020 beleven we vrijheid anders, namelijk thuis. Het voelt misschien alsof het oorlog is, toch zijn we écht vrij. Dit jaar al 75 jaar! Leeft u mee?
U hoorde enkele keren de zin: Leeft u mee? Echt meeleven met elkaar is niet oppervlakkig. Het antwoord op een snelle vraag als “Hoe gaat het” laat zich raden, het is eigenlijk altijd: ‘Het gaat prima, het gaat goed’. Meeleven is dieper, dat is stilstaan, elkaar in de ogen kijken en dan dezelfde vraag stellen. Meeleven kun je ook niet alleen, dat kan alleen samen, met elkaar en voor elkaar.
In tijden van corona is elkaar in de ogen kijken vaak niet mogelijk. Je komt sowieso niet dichterbij dan 1,5 meter. Of je belt elkaar en leeft zo mee. En toch: dat kán intens zijn, met veel warmte en betrokkenheid. Daar heb ik in Sliedrecht talloze voorbeelden van gezien en gehoord de afgelopen weken. Daarom nogmaals: leeft u mee? Houd dat alstublieft nog vol, houd nog moed. Samen herdenken, samen meeleven en samen volhouden.
We gaan zo meteen een krans leggen bij het Sliedrechts oorlogsmonument, een krans namens de gehele Sliedrechtse bevolking. Normaliter zouden er 15 kransen gelegd worden. Vandaag mag ik, samen met de voorzitter van de Stichting Comité 4 en 5 mei Sliedrecht Nicole Boer, één grote krans leggen namens de volgende personen en organisaties.
Veteranen Sliedrecht
Merwedegijzelaars
Nabestaanden bombardement Sliedrecht
Stichting Dijksynagoge
Nabestaanden 40/45
Schoolkinderen
Rode Kruis
Brandweer Sliedrecht
Gezamenlijke Sliedrechtse Geloofsgenootschappen, dit jaar vertegenwoordigd door Vrijzinnige Geloofsgemeenschap ‘Onze Roeping Getrouw’
De Sliedrechtse woonzorgcentra
Sliedrechtse Oranjevereniging
Stichting Comité 4 en 5 mei Sliedrecht
Dank gaat uit naar de Stichting Comité 4 en 5 mei Sliedrecht voor het mogelijk maken van dit moment in de bijzondere omstandigheden van het Coronavirus. Ook dank voor de Dijksynagoge, het gebouw waar we dit filmfragment opnamen. De keuze voor deze locatie is op praktische gronden genomen: met een zeer beperkt aantal mensen konden we in alle rust en met respect voor de vele oorlogsslachtoffers Sliedrecht toch een gedenkmoment geven. Opdat wij niet vergeten. Nu niet en nooit niet. Of om het te zeggen met de woorden van dit gedicht van Maureen de Witte.
Eén keer vaker
Eén keer vaker kijken,
naar de foto aan de muur,
van mijn opa in het uniform,
strijdend voor mijn vrijheid,
ging hij dwars door het vuur.
Eén keer vaker strijden,
dan dat je werkelijk kon,
strijdend tot aan het einde,
omdat je met opgeven
de oorlog niet won.
Eén keer vaker liefhebben,
hen die ons zijn ontgaan,
opdat de herinnering blijft leven,
opdat we niet vergeten
wat zij voor ons hebben gedaan.
Eén keer vaker denken,
aan die verleden tijd,
die zelfs in het heden,
in de wereld om ons heen
voor altijd zichtbaar blijft.
Eén keer vaker...'
Sliedrecht, 4 mei 2020.
Dirk van der Borg
Burgemeester Sliedrecht
