Biesbosch onder vuur' staat na zaterdag compleet op beeld
SLIEDRECHT -Een grauwe zaterdagmorgen vormde het ideale decor voor de laatste opnames van ‘Biesbosch onder vuur’, de docudrama die over minder dan een maand in première gaat in Fort Altena in Werkendam. Vrijdagavond 8 mei is de première in Sliedrecht. Leden van de plaatselijke projectgroep die zich hier de afgelopen maanden voor hebben ingezet en ook figurantenrollen hebben vervuld, moesten nog even de miezer in. Met name hun geduld werd op de proef gesteld.
Door Erik de Bruin
,,Dat zijn ze inmiddels wel gewend”, lacht Rinus Rasenberg. ,,Filmen is wachten.” De gepensioneerde dierenarts uit Drimmelen, die eerder films maakte over griendwerkers en rietsnijders in de Biesbosch, is de geestelijk vader van de film over de liniecrossers. Hij schreef het verhaal, dat door een professional is bewerkt tot script, en klopte bij (overheids)instanties aan om de financiering rond te krijgen. ,,Ik ben daar drie tot vier jaar mee bezig geweest”, vertelt hij in z’n camper waarmee hij naar de set is gereden en waarvandaan hij de crew en de figuranten van versnaperingen voorziet. Zo moeizaam als de noodzakelijke subsidies binnenkwamen, zo vlot verliepen de opnames.
Hidde Simons, de regisseur, laat weten dat het heel goed is gegaan. ,,Het was een spannend project. We wilden de omstandigheden kopiëren. De Biesboschcrossers brachten in de winter van ’40-’45 documenten, medicijnen en mensen van bezet naar bevrijd gebied. Om het zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken, hebben we ervoor gekozen in dezelfde periode te filmen. Erbarmelijke weersomstandigheden hadden het ons moeilijk kunnen maken. Gelukkig was het niet zo’n strenge winter als zeventig jaar geleden.”
Kleurcorrectie
Bij de Helsluis vindt de negende en tevens laatste opnamedag plaats. In de verte is de Sliedrechtse Rivierdijk te zien. ,,Daarvandaan, bij het steegje naast wat toentertijd een kleine bakkerij was, begon de oversteek”, legt Rasenberg uit. ,,Ze gingen de rivier over om vervolgens de Helsluis te passeren en de Biesbosch in te gaan.” Rasenberg dempt zijn stem als de camera draait. ,,Stilte op de set!”, roept Simons waarna het muisstil is. Een crosser gaat met zijn kano door de sluis. Hij vaart richting de sluiswachter, die hem toefluistert dat er ‘ginne mof’ is te zien. Ofwel: de kust is veilig. Overvliegende ganzen gooien roet in het eten waardoor de opname over moet. ,,Ze moeten snel zijn want de zon breekt door. De crossings vonden ‘s nachts plaats. Met de techniek van nu hoeven ze niet in het donker te filmen. Ze passen kleurcorrectie toe. Wel is het van belang dat het bewolkt is.”
Engelse generaal
Dat er vaart wordt gemaakt, is voor Peter de Borst wel zo prettig. Hij zit in de kano die door de sluis gaat. ,,Ik word gecrosst. Mijn rol is die van John Hackett, een brigadegeneraal uit het Engelse leger die ernstig gewond raakte bij de Slag om Arnhem. Er zaten granaatscherven in zijn buikstreek. Een oorlogsslachtoffer met zulke zware verwondingen werd meestal niet geholpen, maar een Engelse chirurg besloot hem toch te opereren. Met succes. Hij heeft zijn leven aan hem te danken.” Lang verbleef Hackett niet in het ziekenhuis. ,,Hij werd ontvoerd door het verzet”, vervolgt De Borst, die zijn autobiografie heeft gelezen. ,,Ze brachten hem naar Nijmegen waar hij werd verzorgd. Toen de generaal op krachten was gekomen, fietste hij met verzetsstrijders van Nijmegen naar Sliedrecht.
Als hij staande zou worden gehouden, zou hij niets zeggen omdat hij zogenaamd doofstom was. Op zijn papieren stond de heer Van Dalen.” In Sliedrecht nam hij plaats in de kano van Koos Hoevenaar uit Lage Zwaluwe, één van de 21 liniecrossers. Deze rol wordt gespeeld door Peter Fens, een rattenvanger uit Drimmelen wiens werkgebied net buiten de Biesbosch is. Geruisloos door het water peddelen is hem op het lijf geschreven. De sluiswachter is Sliedrechter Peter Baas. Zijn bijdrage zit er al vrij snel op. Als het bij de laatste opname bij de Helsluis echt muisstil is geweest, geeft de regisseur het sein dat ze verder trekken. Bij de kanorol in het ongerepte natuurgebied worden ook scènes geschoten. Baas vraagt of hij zijn sluiswachterspak mag vervangen door zijn gewone kloffie zodat hij de laatste opnames van de dag en van de hele film, die, toepasselijk, 40 tot 45 minuten duurt, wel kan bijwonen. De figuranten die verderop op hun beurt wachten, komen nu in actie. Ze spelen vluchtelingen die via de Biesbosch het al bevrijde Zuiden proberen te bereiken.
Sliedrechtse première
Ook in dit schuitje zitten Sliedrechters, waaronder Wout van Rees van de Historische Vereniging. In het baggerdorp is begin dit jaar een projectgroep gevormd die de lokale samenleving ‘warm probeert te krijgen’. Hiermee wordt gedoeld op crowdfunding, dvd-verkoop, sponsoring van de première, ticketverkoop en ‘herinnering aan hen die ons zeventig jaar bevrijding hebben gebracht’. ,,De laatste Biesboschcrosser, Piet van den Hoek (uit Werkendam, red.) , heeft de première niet meer mee mogen maken. Hij is vlak voor de opnames in februari overleden. Met hem is deze generatie verzetshelden heengegaan.
Maar het verhaal moet blijven leven, verteld worden en er dienen nog steeds de juiste lessen geleerd te worden”, aldus de projectgroep, die dit ‘belangrijke geschiedenisverhaal’ wil doorvertellen aan jonge en oude plaatsgenoten. ,,Wie waren de mensen waarvoor in 1966 het monument op het Albrechtplein is gemaakt? Wat was de Sliedrechtse bijdrage aan dit verzetswerk? Wie waren die Sliedrechtse helden?” Rasenberg vertelt over zijn initiatief bij de Sliedrechtse première. De film wordt vrijdagavond 8 mei getoond in De Ark, een zaal in De Merwebolder waar ongeveer 250 mensen in kunnen. ,,De inloop is van 19.45 tot 20.30 uur, daarna start het programma”, vertelt De Borst. ,,De ticketverkoop start vrijdag 17 april. In de media, maar ook op Facebook en Twitter en door middel van posters kondigen we de verkoop aan.
Bestellen kan telefonisch of per e-mail. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt.” Naast Rasenberg geeft burgemeester Bram van Hemmen acte de présence. Hij verzorgt de inleiding namens de gemeente waarna de Sliedrechtse crossers worden uitgelicht. De hoofdrolspeler in ‘Biesbosch onder vuur’ is een 16-jarige wilde crosser uit Werkendam die de gevaarlijke tocht naar Lage Zwaluwe en terug onderneemt om insuline te halen voor zijn zieke zusje. Hij is een verzonnen personage. In de film zijn fictie en historische waarheid verweven. Rasenberg maakte bij het schrijven gebruik van het boek dat Van den Hoek over dit verzetswerk heeft geschreven. Na de premières begin mei in Werkendam en Sliedrecht is de docudrama, die samenvalt met zeventig jaar bevrijding, onder meer permanent te zien in het Museum 40-45 in Dordrecht. De film wordt op dvd uitgebracht en kan via de projectgroep worden gekocht.
